มรดกทางวัฒนธรรมของชาติ คือของประชาชน

มรดกทางวัฒนธรรมของชาติ
คือของประชาชน

รศ.วิสุทธิ์ ภิญโญวาณิชกะ
ผสมโรง สยามรัฐรายวัน หน้าศิลปวัฒนธรรม พฤหัสฯ 8 กุมภาพันธ์ 2540

ถึงวันนี้ ข่าวเกี่ยวกับการที่กรมศิลปากร อนุญาตให้บริษัทถ่ายทำภาพยนต์อเมริกัน เอาต์ เวิลด์ โปรดักชั่น จำกัด เข้าไปถ่ายทำภาพยนต์ เรื่อง มอร์ทัล คอมแมท ภาค 2 ในโบราณสถานวัดพระศรีสรรเพชญ์ วัดมหาธาตุ และวัดไชยวัฒนาราม ก็ยังอยู่ในความสนใจของประชาชนทั่วไป
ประเด็นที่พูดถึงกันค่อนข้างมาก คือ การถ่ายทำภาพยนต์ครั้งนี้ได้ใช้แสงไฟแรงสูง ใช้แก๊สจุดฟืนไฟบนโบราณสถาน ซึ่งอาจทำให้โบราณสถานสำคัญทั้ง 3 แห่ง อันเป็นมรดกโลกนั้น ได้รับความเสียหาย ซึ่งเจ้าหน้าที่ ที่เกี่ยวข้องกับการอนุญาตให้บริษัทภาพยนต์ดังกล่าวเข้าไปถ่ายทำก็ได้พยายามชี้แจง ด้วยเหตุผลต่างๆนาๆ ทั้งฟังขึ้นและฟังไม่ขึ้น
ส่วนประเด็นที่สำคัญ คือ ความรู้สึกของพุทธศาสนิกชน ในเรื่องการใช้ศาสนสถาน อย่างขาดความเคารพ โดยขึ้นไปแสดงบนบริเวณที่ไม่สมควร ยังหาผู้เกี่ยวข้องออกมาชี้แจงไม่ได้ ก็คงต้องรอกันไปก่อน
จากปัญหาที่เกิดขึ้น ทำให้เห็นได้ว่า ชาวจังหวัดพระนครศรีอยุธยานั้น มีความสนใจและรู้สึกหวงแหนในมรดกของชาติ แต่ไม่สามารถทำอะไรได้ เพราะเข้าใจว่าสมบัติทางวัฒนธรรมเหล่านั้นเป็นของกรมศิลปากร เป็นของอุทยานประวัติศาสตร์ ซึ่งความจริงแล้ว เป็นสมบัติของคนไทยทุกคน ฉะนั้น ก็คงจะถึงเวลาแล้วที่จะคืนความรู้สึกเป็นเจ้าของสมบัติเหล่านี้ให้แก่ประชาชน


การสร้างความรู้สึกเป็นเจ้าของนั้น สิ่งแรกที่ต้องการทำก็คือ เลิกเก็บค่าผ่านเข้าชม (เก็บ 10 บาท เดิมเก็บ 5 บาท ) คนไทยไม่ควรต้องเสียเงินเพื่อชื่นชมกับศิลปะและวัฒนธรรมของตนเอง ซึ่งชาติอื่นเขาไม่เก็บกัน ชาวกัมพูชาสามารถเข้าชมนครวัด นครธมได้อย่างภาคภูมิใจ คนไทยควรจะมีสิทธิเช่นนั้นบ้าง ความภาคภูมิใจ ความรู้สึกว่าเป็นเจ้าของ ความรักและหวงแหนสมบัติทางศิลปะและวัฒนธรรมของชาติจะเกิดขึ้ออย่างแน่นอน
อันดับต่อมา ควรทำเอกสารเผยแพร่ให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโบราณสถานแต่ละแห่ง ซึ่งเรื่องนี้กรมศิลปากรทำได้ดีมาก ได้ผลิตเอกสารที่มีคุณค่ามากมาย แต่น่าเสียดายที่ทำแล้วชอบเก็บ ไม่ชอบแจก เห็นเก็บไว้ในคลังของอุทยานประวัติศาสตร์ กองเป็นพะเนินเทินทึก แจกไปให้เขาอ่านเถอะครับ เป็นวิทยาทาน ดีกว่าปล่อยให้ปลวกกิน หรือจะรอให้น้ำมาท่วมเสียหายอีก
สำหรับการทำเอกสารขอเสนอแนะว่า ควรทำเอกสารเล่มขนาดเล็ก ที่สามารถให้ความรู้ความเข้าใจแก่ผู้เข้าชมโบราณสถานในแต่ละแห่งได้ จำหน่ายในราคาพอสมควร ผมเชื่อว่าถ้าผู้เข้าชมโบราณสถานได้อ่านได้รู้ถึงความสำคัญ ความรู้สึกรักและหวงแหนก็จะเกิดขึ้นเอง
ความจริงแล้ว ใช้บัตรผ่านประตู ช่วยให้ความรู้ก็ได้ ใช้ภาพและคำอธิบายประกอบแหล่งโบราณสถานที่กำลังเข้าชม อย่างน้อยก็พอจะรู้อะไรขึ้นมาบ้าง เพราะอย่างที่ทำอยู่นั้นไม่ได้สื่อความหมายอะไร แต่เดิมเมื่อหลายปีมาแล้ว ทำเป็นรูปพระนครคีรี จ.เพชรบุรี ปัจจุบันเปลี่ยนมาใช้รูปเครื่องทองจากวัดราชบูรณะ จ พระนครศรีอยุธยา ใช้เป็นบัตรผ่านประตูเข้าชมแหล่งโบราณสถานทุกแห่ง ทั่วประเทศ ทำเสียอย่างนี้แล้ว ผู้เข้าชมจะรู้เรื่องโบราณสถานที่เขาเข้าชมได้อย่างไร
แต่ทางที่ดีที่สุด เลิกเก็บค่าเข้าชมเสียทีเถอะครับ ประชาชนชาวไทยจะได้เข้าชมโบราณสถานของเขาได้อย่างภาคภูมิใจเสียที

15 thoughts on “มรดกทางวัฒนธรรมของชาติ คือของประชาชน

Comments are closed.