จิปาถะ
เข็มเมืองกับนางแต้ม
หนังสืออีกเล่มหนึ่งที่ผมได้นำเอาบางส่วนมาอ้างใน จิปาถะ ตอน เพราะบ้านเมืองมิได้อยู่ในยามปกติ ที่โพสต์เมื่อ วันที่ 8 เมษายน 2558 คือ หนังสือเรื่อง คนไททิ้งแผ่นดิน แต่งโดยสัญญา ผลประสิทธิ์ พิมพ์ครั้งที่ 20 สำนักพิมพ์เคล็ดไทย หนังสือเรื่องนี้ชนะการประกวดปี 2516 ของมูลนิธิ จอห์น เอฟ เคนเนดี้ ประเทศไทย
เรื่องคนไททิ้งแผ่นดินนี้ เคยนำมาสร้างเป็นภาพยนตร์โดย กันตนา โมชั่น พิคเจอร์ จาฤก กัลย์จาฤก อำนวยการสร้าง ธันญ์ ธนากร นำแสดง ออกฉายเมื่อ เดือนเมษายน 2553 แต่ทำรายได้ไม่ค่อยดีนัก
ส่วนหนังสือนั้นน่าอ่านเพราะมีเนื้อหาสาระที่แสดงถึงความกล้าหาญและความสมัครสมานสามัคคีของคนไท มีข้อความเป็นคติสอนใจจำนวนมากสามารถนำมาปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดี หรืออาจนำมาเป็นตัวอย่างในข้อเขียนได้ ดังเรื่องต่อไปนี้

สมชาติ ทะนง ครูโรงเรียนประถมศึกษาแห่งหนึ่ง เขาต้องการเขียนเรื่องเกี่ยวกับผู้ปกครองหรือผู้บริหาร ที่เขาคิดฝันว่าจะต้องมีคุณสมบัติดังนี้ คือ เป็นคนดี มีคุณธรรมจริยธรรม มีพรหมวิหารธรรม และเสียสละ ไม่ทำงานเพื่อประโยชน์ของตนเองและพวกพ้อง แต่ทำเพื่อประโยชน์ของผู้ถูกปกครอง เช่น ไม่ทำอะไรที่เป็นการแข่งขันกับผู้ถูกปกครอง เพราะผู้ถูกปกครองจะเสียเปรียบ เพื่อเปรียบเทียบให้เห็นความแตกต่าง สมชาติ ทะนง จึงยกตัวอย่าง การบริหารของ นางแต้ม ซึ่งบริหารงานตรงกันข้ามกับผู้บริหารที่สมชาติคิดฝัน เพราะนางแต้มบริหารงานแบบมุ่งแต่ประโยชน์ของตนเองและพวกพ้อง แย่งผลประโยชน์จากผู้ใต้บังคับบัญชา เช่น แย่งชั่วโมงสอนหรือแย่งเป็นที่ปรึกษา เพราะมีค่าตอบแทนสูง ทำให้ผู้ใต้บังคับบัญชาไม่ได้รับความเป็นธรรม เดือดร้อนและเกลียดชัง ปรากฏข้อมูลเชิงประจักษ์ที่ทราบกันอยู่ทั่วไปนั้น และเพื่อให้ความคิดฝันดังกล่าวของเขามีน้ำหนักน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น เขาจึงยกตัวอย่างข้อความบางตอนจากหนังสือ เรื่อง คนไททิ้งแผ่นดิน เช่น ตอนตั้งเจ้าเมืองภูสันตอง เรื่องมีอยู่ว่า
เมื่อสีเมฆได้รับเลือกให้เป็นเจ้าเมืองเม็ง ทำให้ตำแหน่งเจ้าเมืองภูสันตองว่างลง สีเมฆจึงปรึกษาชาวเมืองว่า ผู้ใดควรเป็นผู้รักษาเมืองภูสันตองต่อไป ชาวเมือง จึงขอให้สีเมฆตั้งเข็มเมือง เพราะเข็มเมืองเป็นที่รักของชาวเมือง เป็นผู้ที่เสียสละประโยชน์ส่วนตัวเพื่อส่วนรวม ดังเหตุการณ์ในเรื่อง ความตอนหนึ่งว่า “ชาวภูสันตองสู้จนกระทั่งลูกธนูไม่พอใช้ยิง เข็มเมืองคนมั่งมีแห่งเมืองภูสันตองก็นำเงินของตนทั้งหมดมามอบให้แก่สีเมฆ ให้ทหารเอาเงินนั้นหลอมเป็นหัวลูกธนูบ้าง คันธนูบ้าง ใช้ยิงข้าศึกต่อไป ชาวเมืองอื่นๆก็ทำตามเข็มเมือง”(สัญญา.117) และเมื่อเสบียงอาหารภายในเมืองภูสันตองร่อยหรอ “เข็มเมืองจึงเปิดฉางของตนออกมาเฉลี่ยให้ชาวเมือง คนอื่นๆก็ทำตามบ้าง”(สัญญา.118) สีเมฆ จึงทำตามความต้องการของชาวเมือง แต่งตั้งให้เข็มเมืองเป็นผู้รักษาเมืองภูสันตองต่อไป
เข็มเมืองกลับบ้านไปปรึกษาภรรยาว่า “บัดนี้ชาวเมืองจะให้ข้าเป็นเจ้าเมือง แต่ระหว่างเป็นเจ้าเมืองนั้น เราทั้งสองจะหาเงินทองแข่งกับราษฏรไม่ได้ เพราะเป็นการเอาเปรียบราษฏร ถ้าสูยอมตามนี้ข้าจะรับเป็นเจ้าเมืองได้ ภรรยาของเข็มเมืองก็ยอมตามสามี”(สัญญา.141)
สมชาติจบขอเขียนของเขาด้วยคำถามถึงผู้อ่านว่า ถ้าท่านต้องเลือกผู้ปกครองหรือผู้บริหาร ท่านจะเลือกคนอย่างเข็มเมืองหรือคนอย่างนางแต้ม
….
อ้างอิง
สัญญา ผลประสิทธิ์ (2552) คนไททิ้งแผ่นดิน.พิมพ์ครั้งที่ 20.กรุงเทพฯ สำนักพิมพ์เคล็ดไทย.