จิปาถะ. พญายมต้องเข้าห้องน้ำหรือเปล่า

1
“ใน เรื่องสั้น หัวใจเปื้อนชอล์ก ตอนท่องยมโลก (เกิดแต่กรรม) ที่ โพสต์ ในจิปาถะ เมื่อวันที่ 24 เดือนกรกฏาคม 2558 มีข้อความตอนหนึ่งว่า
“แล้วพ่อ ทำอย่างไรล่ะ ท่านถึงได้อนุญาตให้มา” แม่นางแต้มซักไซ้
“พ่อต้องทำงานหนักมาก ต้องทำความสะอาดห้องน้ำห้องท่า ทั้งของท่านพญายมและพวกเจ้าหน้าที่เป็นร้อยห้องพันห้อง กว่าท่านจะเห็นความดีและอนุญาตให้มาถามข่าวคราวลูกได้” พ่อนางแต้มอธิบายเชิงบ่น
ข้อความดังกล่าว เป็นเหตุให้อาจารย์ที่ผมเคารพแสดงความคิดเห็นเชิงสงสัยว่า “พญายมต้องเข้าห้องน้ำด้วย”
2
จากความคิดเห็นดังกล่าว ทำให้ผมฉุกคิดขึ้นมาได้ว่า ที่เขียนว่าพ่อนางแต้มต้องทำความสะอาดห้องน้ำของพญายมและเจ้าหน้าที่เป็นจำนวนมากนั้น ผมอาจจะมโนมากไปเสียแล้ว แต่ที่เขียนไปเช่นนั้นเกิดขึ้นจากความคิดพื้นฐานง่ายๆว่า สิ่งที่มีชีวิตทั่วไปนั้นต้องกินอาหาร เมื่อกินอาหารเข้าไปแล้วก็ต้องถ่ายออกมา เพราะขนาดไม่ถ่ายแค่ 2 วันก็แทบแย่แล้ว ฉะนั้นจึงคิดเอาง่ายๆว่า คงต้องมีส้วมหรือห้องสุขา แต่จะเรียกว่าอะไรก็ยังไม่ทราบ
3
แต่อย่างไรก็ตาม ผมได้ลองไปสืบค้นดู (แต่ยังไม่มากพอ) ปรากฏหลักฐานเป็นเบื้องต้นว่า
ไม่ว่าพวกที่ไปตกนรกหรือขึ้นสวรรค์ล้วนแต่ต้องกินอาหารแทบทั้งสิ้น จะต่างกันตรงที่ว่า “เทวดาทั้งหลายเสวยอาหารทิพย์ ไม่มีคูถ(อุจาระ) มูตร (ปัสสาวะ) อาจม (สิ่งที่ควรล้าง, อุจาระ)” (2542 : 73) ดังนั้น พวกเทวดาจึงไม่ต้องถ่าย
ส่วนพวกที่ไปตกนรกนั้นต้องกิน และต้องถ่ายเหมือนกับพวกเรานี่แหละ แต่เนื่องจากสิ่งที่กินเข้าไป อาจกลายเป็นอย่างอื่นเสียก่อนที่จะถ่ายออกมา และที่ถ่ายออกมาก็มิได้เป็นอุจาระ แต่ออกมาเป็นไฟ จึงไม่ปรากฏหลักฐานที่เป็นเอกสารหรือภาพเขียนที่กล่าวถึงห้องสุขาหรือห้องส้วม
4
ตามหลักฐานที่ปรากฏในสมุดภาพไตรภูมิ ฉบับหลวง สมัยกรุงธนบุรี (2542 : 49) กล่าวถึงเรื่องการกินการถ่าย
ความว่า ในนรกภูมิ มีนรกใหญ่ 8 ขุม และนรกบ่าว 16 ขุม และนรกอื่นๆอีก ในนรกบ่าว 16 ขุม ที่มีชื่อรวมว่า อุสสทนรก แปลว่า นรกมีสิ่งที่ไม่พึงปรารถนาที่ควรทิ้งแล้ว เช่น มูต คูต เถ้าไฟ เป็นต้น
ความในนรกขุมที่ 7 ถุสปลาสนรก กล่าวว่า ผู้ที่เอาข้าวลีบ แกลบ ฟางมาปนกับข้าวเปลือก แล้วเอาไปหลอกขายว่าเป็นข้าวดี ตายไปได้รับโทษทุกข์ให้ลงไปในแม่น้ำที่เป็นแกลบและข้าวลีบลุกเป็นไฟไหม้ตัวเขา ข้าวน้ำที่เขากินพอตกถึงท้องก็กลายเป็นไฟ ทุกข์ทรมานยิ่งนัก”
ความในนรกขุมที่ 10 โบราณมิฬหนรก กล่าวว่า “ผู้ที่เป็นข้าราชการฉ้อราษฏร์บังหลวง ข่มเหงใส่ร้ายผู้คน ขูดรีดภาษีราษฎร กล่าวร้ายผู้มีคุณ สมณะชีพราหมณ์ ตายไปรับวิบากกรรม ให้แช่อยู่ในแม่น้ำอาจมทั้งเหม็นทั้งร้อนยิ่งนัก หิวก็กินอาจมนั้นแทนข้าว
ความในนรกชั้นที่ 12 โลหิตปุพพนรก กล่าวว่า ผู้ทำร้ายพ่อแม่ พระสงฆ์ ผู้มีคุณ ผู้มีศีล ตายไปตกนรก ให้แช่อยู่ในแม่น้ำเต็มไปด้วยเลือดและหนอง เมื่อหิวก็กินเลือดและหนองนั้น เลือดหนองกลายเป็นไฟพุ่งออกมาทางทวารหนักทุกข์ทรมานมากยิ่งนัก
5
จากที่นำเสนอมา จะเห็นได้ว่า ผู้ที่ขึ้นสวรรค์เป็นเทวดาจะเสวยแต่อาหารทิพย์ จึงไม่มีกากหลงเหลืออยู่ให้เป็นปัญญาต้องสร้างห้องสุขาหรือส้วม ส่วนพวกที่ตกนรก เวลาหิวก็จะกินเลือดกินหนอง ตกถึงท้องลุกไหม้เป็นไฟไปเสียก่อน หรือถ่ายออกมาเป็นไฟพุ่งออกมาจากทวารหนัก
ที่น่าสนใจมากๆก็คือ ข้าราชการที่ข่มเหงใส่ร้ายผู้อื่น ต้องตกนรกขุมที่ 10 ตายไปรับวิบากกรรม ให้แช่อยู่ในแม่น้ำอาจมทั้งเหม็นทั้งร้อนยิ่งนัก
เวลาหิวก็ต้องกินอาจม(ขี้)แทนข้าว เป็นที่ทุกขเวทนา ส่วนพญายมนั้นเป็นเทวดาที่ไปปฏิบัติหน้าที่ในนรกภูมิ เสวยแต่อาหารทิพย์ไม่มีคูถ มูตร อาจม ดังนั้น “พญายมจึงไม่ต้องเข้าห้องน้ำ”
…….
มรดกไทย.(2542) สมุดภาพไตรภูมิฉบับหลวง สมัยธนบุรี ใน สมุดข่อย.กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา
เสถียรโกเศก.(2552) เล่าเรื่องในไตรภูมิ.พิมพ์ครั้งที่ 3.กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.